рдЬैрд╡ рдк्рд░рдХ्рд░िрдпाрдПं // Life Processes ( Part -01) рдкрд░िрдЪрдп

 рдЬैрд╡ рдк्рд░рдХ्рд░िрдпाрдУं рдХो рд╕рдордЭрдиे рд╕े рдкрд╣рд▓े рд╣рдоाрд░े рд▓िрдП рдпрд╣ рдЬाрдирдиा рдЖрд╡рд╢्рдпрдХ рд╣ै рдХि  рд╕рдЬीрд╡ рдХिрди्рд╣ें рдХрд╣рддे рд╣ैं ?

           рд╕рднी рд╕рдЬीрд╡ों рдоें рдХुрдЫ рд╕ाрдоाрди्рдп рд▓рдХ्рд╖рдг рд╣ोрддे рд╣ैं рдЬो рдЗрди्рд╣ें рдиिрд░्рдЬीрд╡ рд╕े рдЕрд▓рдЧ рдХрд░рддे рд╣ैं। рд╕рдЬीрд╡ों рдХे рдХुрдЫ рд╕ाрдоाрди्рдп рд▓рдХ्рд╖рдг рдиिрдо्рдирдк्рд░рдХाрд░ рд╣ैं -

ЁЯФ║рд╕рдЬीрд╡ рд╡рд╕्рддुрдПं рдЧрддि рдХрд░рддी рд╣ैं।

ЁЯФ║ рд╕рдЬीрд╡ों рдХो рднोрдЬрди, рд╡ाрдпु, рдФрд░ рдЬрд▓ рдХी рдЖрд╡рд╢्рдпрдХрддा рд╣ोрддी рд╣ै।

ЁЯФ║ рд╕рдЬीрд╡ों рдоें рд╡ृрдж्рдзि рд╣ोрддी рд╣ै।

ЁЯФ║ рд╕рдЬीрд╡ рд╕ांрд╕ рд▓ेрддे рд╣ैं।

ЁЯФ║ рд╕рдЬीрд╡ рдоें рдЙрдд्рд╕рд░्рдЬрди рдХी рдХ्рд░िрдпा рд╣ोрддी рд╣ै, рд╢рд░ीрд░ рд╕े рдЕрдкрд╢िрд╖्рдЯ рдкрджाрд░्рдеों рдХो рдмाрд╣рд░ рдиिрдХрд▓рддे рд╣ैं।

ЁЯФ║ рд╕рдЬीрд╡ рдк्рд░рдЬрдирди рдХрд░рддे рд╣ैं।

ЁЯФ║ рд╕рдЬीрд╡ рдоें рд╕ंрд╡ेрджрдирд╢ीрд▓рддा рд╣ोрддी рд╣ै।





рдЬैрд╡ рдк्рд░рдХ्рд░िрдпाрдПं рдХ्рдпा рд╣ैं ? What is Life Processes? 


рд╕рднी рдЬीрд╡ рдЦुрдж рдХो рдЬीрд╡िрдд рд░рдЦрдиे рдХे рд▓िрдП рдХुрдЫ рдоूрд▓ рдХाрд░्рдпों рдХो рдХрд░рддे рд╣ैं। рдЕрдкрдиे рдЬीрд╡рди рдХो рдмрдЪाрдпे рд░рдЦрдиे рд╣ेрддु рд╕рдЬीрд╡ों рдж्рд╡ाрд░ा рдХी рдЬाрдиे рд╡ाрд▓ी рдоूрд▓ рдХ्рд░िрдпाрдПं рд╣ी рдЬैрд╡ рдк्рд░рдХ्рд░िрдпा рдХрд╣рд▓ाрддी рд╣ैं। 

рдЬैрд╕े- рдкोрд╖рдг , рд╢्рд╡рд╕рди, рдкрд░िрд╡рд╣рди, рдЙрдд्рд╕рд░्рдЬрди, рдиिрдпंрдд्рд░рдг рдПрд╡ं рд╕рдорди्рд╡рдп, рд╡ृрдж्рдзि рдпा рд╡िрдХाрд╕, рдЧрддि, рдк्рд░рдЬрдирди, рдЖрджि।


рд╕рднी рдк्рд░рдХाрд░ рдХी рдЬैрд╡ рдк्рд░рдХ्рд░िрдпाрдУं рдХो рд╕ंрдкाрджिрдд рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП рдКрд░्рдЬा рдХी рдЖрд╡рд╢्рдпрдХрддा рд╣ोрддी рд╣ै। рдпрд╣ рдКрд░्рдЬा рд╕рдЬीрд╡ों рдХो рднोрдЬрди рд╕े рдоिрд▓рддी рд╣ै। рднोрдЬрди рд╣ी рд╡рд╣ рдИंрдзрди рд╣ै рдЬो рдЬीрд╡рдзाрд░िрдпों рдХो рдКрд░्рдЬा рдк्рд░рджाрди рдХрд░рддा рд╣ै। рднोрдЬрди рд╕े рд░ाрд╕ाрдпрдиिрдХ рдЕрднिрдХ्рд░िрдпाрдУं рдХे рдлрд▓рд╕्рд╡рд░ूрдк рд░ाрд╕ाрдпрдиिрдХ рдКрд░्рдЬा рдк्рд░ाрдк्рдд рд╣ोрддी рд╣ै, рдЬिрд╕рдХा рдЙрдкрдпोрдЧ рд╡े рдЕрдкрдиी рдЬैрд╡ рдк्рд░рдХ्рд░िрдпाрдУं рдХो рд╕рдо्рдкрди्рди рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП рдХрд░рддे рд╣ैं। рднोрдЬрди рдХी рдЖрд╡рд╢्рдпрдХрддा рд╕рднी рдЬीрд╡рди рдк्рд░рдХ्рд░िрдпाрдУं рдХे рд▓िрдП рдЖрд╡рд╢्рдпрдХ рд╣ै, рдЕрддः рд╣рдо рд╕рднी рдЬीрд╡ рдк्рд░рдХ्рд░िрдпाрдУं рдоें рд╕рдмрд╕े рдкрд╣рд▓े рдкोрд╖рдг рдХो рд╣ी рджेрдЦрддे рд╣ैं। 


рдкोрд╖рдг- 


рднोрдЬрди рдПрдХ рдХाрд░्рдмрдиिрдХ рдкрджाрд░्рде рд╣ै। рдЬो рд╕рд░рд▓ рд╕े рдЬрдЯिрд▓ рдХрдИ рд░ूрдкों рдоें рд╣ोрддा рд╣ै। рднोрдЬрди рдХो рдЧ्рд░рд╣рдг рдХрд░рдиे рддрдеा рдЙрд╕े рдЙрдкрдпोрдЧ рдХрд░рдиे рдХी рдк्рд░рдХ्рд░िрдпा рдкोрд╖рдг рдХрд╣рд▓ाрддी рд╣ै। 

рдкोрд╖рдг рд╢рдм्рдж рдХी рдЙрдд्рдкрдд्рддि рдкोрд╖рдХ рд╕े рд╣ुрдИ рд╣ै। рдЬीрд╡ों рдХे рдЬीрд╡िрдд рд░рд╣рдиे рдХे рд▓िрдП рдЖрд╡рд╢्рдпрдХ рдХाрд░्рдмрдиिрдХ рдФрд░ рдЕрдХाрд░्рдмрдиिрдХ рдкрджाрд░्рде рдкोрд╖рдХ рдХрд╣рд▓ाрддे рд╣ैं। рдкोрд╖рдХ рдХो рдПрдХ рдкрджाрд░्рде рдХे рд░ूрдк рдоें рдкрд░िрднाрд╖िрдд рдХिрдпा рдЬा рд╕рдХрддा рд╣ै рдЬिрд╕े рдЬिрд╕े рдЬीрд╡рдзाрд░ी рдЕрдкрдиे рд╡ाрддाрд╡рд░рдг рд╕े рдк्рд░ाрдк्рдд рдХрд░рддा рд╣ै рдФрд░ рдЙрд╕рдХा рдЙрдкрдпोрдЧ рдКрд░्рдЬा рдХे рд░ूрдк рдоें рдХрд░рддा рд╣ै। рдЬैрд╕े - рдХाрд░्рдмोрд╣ाрдЗрдб्рд░ेрдЯ, рд╡рд╕ा, рдк्рд░ोрдЯीрди рдЖрджि।


рдЬीрд╡ों рдХे рдж्рд╡ाрд░ा рдкोрд╖рдХों ( рдХाрд░्рдмोрд╣ाрдЗрдб्рд░ेрдЯ, рдк्рд░ोрдЯीрди, рд╡рд╕ा, рдЦрдиिрдЬ рд▓рд╡рдг, рд╡िрдЯाрдоिрди, рдЬрд▓) рдХे рдЕंрддрд░्рдЧ्рд░рд╣рдг рдХे рд╕ाрде рдЗрдирдХे рдЙрдкрдпोрдЧ рдХी рдк्рд░рдХ्рд░िрдпा рдкोрд╖рдг рдХрд╣рд▓ाрддी рд╣ै। 


рдкोрд╖рдг рдХी рд╡िрдзिрдпां - 

1- рд╕्рд╡рдкोрд╖िрдд ( Autotrophic)

2- рдкрд░рдкोрд╖िрдд (Heterotrophic) 




ЁЯФ╡ рд╕्рд╡рдкोрд╖िрдд Autotrophic - рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рдХे рдкोрд╖рдг рдоें рдЬीрд╡рдзाрд░ी рдЕрдкрдиे рдЖрд╕ рдкाрд╕ рд╕े рд╕рд░рд▓ рдкрджाрд░्рдеों (рдХाрд░्рдмрдирдбाрдИ рдСрдХ्рд╕ाрдЗрдб, рдЬрд▓)  рдХो рд▓ेрдХрд░ рд╕्рд╡рдпं рднोрдЬрди рдмрдиाрддा рд╣ै। 


рд╣рд░े рдкेреЬ рдкौрдзों рдоें рдкोрд╖рдг рдХी рд╕्рд╡рдкोрд╖िрдд рд╡िрдзि рд╣ी рдкाрдИ рдЬाрддी рд╣ै। 

рд╣рд░े рдкेреЬ рдкौрдзे рд╕ूрд░्рдп рдХे рдк्рд░рдХाрд╢ рдХी рдЙрдкрд╕्рдеिрддि рдоें рдХ्рд▓ोрд░ोрдлिрд▓ рдХी рд╕рд╣ाрдпрддा рд╕े, рд╡ाрдпुрдордг्рдбрд▓ рд╕े рдХाрд░्рдмрдирдбाрдИ рдСрдХ्рд╕ाрдЗрдб рдУрд░ рднूрдоि рд╕े рдЬрд▓ рд▓ेрдХрд░ рдЕрдкрдиा рднोрдЬрди рд╕्рд╡рдпं рдмрдиाрддे рд╣ैं। рдЗрд╕ рдХ्рд░िрдпा рдХो рдк्рд░рдХाрд╢ рд╕ंрд╢्рд▓ेрд╖рдг рдХрд╣рддे рд╣ैं।

рд╕рднी рд╣рд░े рдкौрдзें рд╕्рд╡рдкोрд╖ी рд╣ोрддे рд╣ैं। 


ЁЯФ╡ рдкрд░рдкोрд╖िрдд Heterotrophic -  рдкोрд╖рдг рдХी рдЗрд╕ рд╡िрдзि рдоें рдЬीрд╡рдзाрд░ी рджूрд╕рд░े рдЬीрд╡ों рд╕े рдЕрдкрдиा рднोрдЬрди рдк्рд░ाрдк्рдд рдХрд░рддा рд╣ै рд╡рд╣ рд╕्рд╡рдпं рдЕрдкрдиा рднोрдЬрди рдирд╣ीं рдмрдиा рд╕рдХрддा рд╣ै। рд╕рднी рдЬंрддुрдУं рдоें рдкोрд╖рдг рдХी рдкрд░рдкोрд╖िрдд рд╡िрдзि рд╣ी рдкाрдИ рдЬाрддी рд╣ै। рд╕рднी рдЬंрддु рдк्рд░рдд्рдпрдХ्рд╖ рдпा рдЕрдк्рд░рдд्рдпрдХ्рд╖ рд░ूрдк рд╕े рдЕрдкрдиे рднोрдЬрди рдХे рд▓िрдП рд╕्рд╡рдкोрд╖ी рдЬीрд╡ों рдкрд░ рд╣ी рдиिрд░्рднрд░ рд░рд╣рддे рд╣ैं । 


рдкрд░рдкोрд╖िрдд рд╡िрдзि рдоुрдЦ्рдп рд░ूрдк рд╕े 3 рдк्рд░рдХाрд░ рдХी рд╣ोрддी рд╣ै - 

1- рдоृрддोрдкрдЬीрд╡ी (Saprotrophic Nutrition)

2- рдкрд░рдЬीрд╡ी (Parasitic)

3- рдкूрд░्рдгрдЬीрд╡ीрдп (Holozoic) 


✅ рдоृрддрдЬीрд╡ी Saprotrophic - рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рдХे рдкोрд╖рдг рдоें рдЬीрд╡ рдЕрдкрдиा рднोрдЬрди рдоृрдд рдкौрдзों, рдоृрдд рдЬंрддुрдУं рддрдеा рд╕реЬे рдЧрд▓े рдХाрд░्рдмрдиिрдХ рдкрджाрд░्рде рд╕े рдк्рд░ाрдк्рдд рдХрд░рддा рд╣ै। рдЗрд╕े рдЙрджाрд╣рд░рдг рдХрд╡рдХ (Fungi) , рддрдеा рдЬीрд╡ाрдгु (Bacteria) рд╣ैं। 


✅ рдкрд░рдЬीрд╡ी Parasitic - рдкрд░рдЬीрд╡ी рдкोрд╖рдг рдоें рдПрдХ рдЬीрд╡ рджूрд╕рд░े рдЬीрд╡ рд╕े рдЕрдкрдиा рднोрдЬрди рдк्рд░ाрдк्рдд рдХрд░рддा рд╣ै рдмिрдиा рджूрд╕рд░े рдЬीрд╡ рдХो рдоाрд░े। рдЬो рджूрд╕рд░े рдЬीрд╡ рд╕े рднोрдЬрди рдк्рд░ाрдк्рдд рдХрд░рддा рд╣ै рд╡рд╣ рдЬीрд╡ рдкрд░рдЬीрд╡ी рдХрд╣рд▓ाрддा рд╣ै । рдЬैрд╕े- рдХिрд▓рдиी, рдЬोंрдХ, рдЬूं, рдЕрдорд░рдмेрд▓, рдлीрддाрдХृрдоि рдЖрджि।



✅ рдкूрд░्рдгрдЬीрд╡ीрдп Holozoic - рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рдХे рдкोрд╖рдг рдк्рд░рдХ्рд░рдо рдоें рдЬीрд╡рдзाрд░ी рдЬрдЯिрд▓ рдХाрд░्рдмрдиिрдХ рдкрджाрд░्рдеों рдХे рд░ूрдк рдоें рднोрдЬрди рдХो рдЧ्рд░рд╣рдг рдХрд░рддा рд╣ै, рдЕрдкрдиे рд╢рд░ीрд░ рдХे рдЕंрджрд░ рдЙрд╕े рдкрдЪाрдХрд░ рд╕рд░рд▓ рдкрджाрд░्рдеों рдоें рддोреЬрддा рд╣ै рддрдеा рдлिрд░ рдЙрд╕рдХा рдЕрд╡рд╢ोрд╖рдг рдХрд░рддा рд╣ै। 

рдЬैрд╕े - рдордиुрд╖्рдп, рдмिрд▓्рд▓ी, рдХुрдд्рддा, рд╢ेрд░, рдкрдХ्рд╖ी рдЖрджि










рдЗрд╕ рдЕंрдХ рдоें рдЗрддрдиा рд╣ी рдЖрдЧे рдХे рднाрдЧों рдоें рд╣рдо рдкौрдзों рдПрд╡ं рдЬंрддुрдУं рдоें рдкोрд╖рдг рдХी рд╡िрдзि рдХा рд╡िрд╕्рддाрд░ рд╕े рдЕрдз्рдпрдпрди рдХрд░ेंрдЧे। 

Click here for Part-02


Click here for part 03


To read in English Click here

No comments:

Powered by Blogger.