Uttarakhand Board Solved Exam Paper , Science 2019(233HUI)


 Science 2019   (233HUI)

рдк्рд░рд╢्рди 1 - рд╕рд╣ी рд╡िрдХрд▓्рдк рдЫाँрдЯिрдП। 

(рдХ) - рдЕрдо्рд▓ीрдп рд╡िрд▓рдпрди рдХा pH рдХा рдоाрди рд╣ोрддा рд╣ै -

рдЙрдд्рддрд░- pH <7

(рдЦ) - рдПрдердиॉрд▓ рдХा рд░ाрд╕ाрдпрдиिрдХ рд╕ूрдд्рд░ рд╣ै -

рдЙрдд्рддрд░-  C2H5OH

(рдЧ) - рдоाрдирд╡ рдиेрдд्рд░ рдХे рдЬिрд╕ рднाрдЧ рдоें рдХिрд╕ी рд╡рд╕्рддु рдХा рдк्рд░рддिрдмिंрдм рдмрдирддा рд╣ै , рд╡рд╣ рд╣ै - 

рдЙрдд्рддрд░ -  рджृрд╖्рдЯिрдкрдЯрд▓

(рдШ) - рд╡ैрдж्рдпुрдд рд╡िрднрд╡ांрддрд░ рдХा SI рдоाрдд्рд░рдХ рд╣ै -

рдЙрдд्рддрд░ - рд╡ोрд▓्рдЯ

(рдЩ) - рдиिрдо्рдирд▓िрдЦिрдд рдоें рд╕े рдХौрди рд╕ा рдЬंрддु рд╣ॉрд░्рдоोрди рд╣ै -

рдЙрдд्рддрд░ -  рдеाрдпрд░ोрдХ्рд╕िрди

(рдЪ) -  рдмाрдпो рдЧैрд╕ рдХा рдоुрдЦ्рдп рдЕрд╡рдпрд╡ рд╣ै -

рдЙрдд्рддрд░ -  рдоेрдеेрди


рдк्рд░рд╢्рди 2 - рдЙрд╕ рдзाрддु рдХा рдиाрдо рдФрд░ рдк्рд░рддीрдХ рд▓िрдЦिрдпे рдЬो рд╕ाрдоाрди्рдп рддाрдк рдкрд░ рдж्рд░рд╡ рдЕрд╡рд╕्рдеा рдоें рдкाрдИ рдЬाрддी рд╣ै ?

рдЙрдд्рддрд░ - рдкाрд░ा (рдорд░рдХрд░ी) Hg



рдк्рд░рд╢्рди 3 - рдЬрдирди рдХी рдоूрд▓ рдШрдЯрдиा рдХ्рдпा рд╣ै ? 

рдЙрдд्рддрд░ - рдиिрд╖ेрдЪрди


рдк्рд░рд╢्рди 4 - рдЕрд╡рддрд▓ рджрд░्рдкрдг рдХे рджो рдЙрдкрдпोрдЧ рд▓िрдЦिрдпे ?

рдЙрдд्рддрд░ - i. рдЧाреЬिрдпों рдХी рд╣ेрдбрд▓ाрдЗрдЯ рдоें।

ii. рд╕рд░्рдЪ рд▓ाрдЗрдЯ рдоें।


рдк्рд░рд╢्рди 5 - рдк्рд░рдд्рдпाрд╡рд░्рддी рдзाрд░ा рдХिрд╕े рдХрд╣рддे рд╣ैं? 

рдЙрдд्рддрд░ - рдиिрд╢्рдЪिрдд рд╕рдордп рдЕंрддрд░ाрд▓ рдХे рдмाрдж рдЕрдкрдиी рджिрд╢ा рдкрд░िрд╡рд░्рддिрдд рдХрд░рдиे рд╡ाрд▓ी рдзाрд░ा рдХो рдк्рд░рдд्рдпाрд╡рд░्рддी рдзाрд░ा рдХрд╣рддे рд╣ैं।


рдк्рд░рд╢्рди 6 - рдиाрднिрдХीрдп рдКрд░्рдЬा рдХे рд░ूрдк рдоें рдЙрдкрдпोрдЧ рд╣ोрдиे рд╡ाрд▓े рджो рддрдд्рд╡ों рдХे рдиाрдо рд▓िрдЦिрдпे ? 

рдЙрдд्рддрд░ - рдпूрд░ेрдиिрдпрдо рддрдеा рдк्рд▓ूрдЯोрдиिрдпрдо।



рдк्рд░рд╢्рди 7 - рдмेрдХिंрдЧ рд╕ोрдбा рдХा рд░ाрд╕ाрдпрдиिрдХ рд╕ूрдд्рд░ рд╡ рджो рдЙрдкрдпोрдЧ рд▓िрдЦिрдпे?

рдЙрдд्рддрд░ - рд░ाрд╕ाрдпрдиिрдХ рд╕ूрдд्рд░ -NaHCO3

рдЙрдкрдпोрдЧ - рез. рдк्рд░рддिрдЕрдо्рд▓ рдФрд╖рдзि рдХे рдШाрддрдХ рдХे рд░ूрдк рдоें।

реи. рдкेрдп рдкрджाрд░्рдеों рддрдеा рднोрдЬ्рдп рдкрджाрд░्рдеो рдоें




рдк्рд░рд╢्рди  8 - рдиिрдо्рди рдпोрдЧिрдХों рдХा рдиाрдордХрд░рдг рдХीрдЬिрдпे 





рдЙрдд्рддрд░ - (рдХ) рдПрдердиॉрд▓

(рдЦ) рдПрдеेрдирд▓



рдк्рд░рд╢्рди 9 - (рдХ) рдЕрд╡рдЯु рдЧ्рд░рди्рдеि рд╕े рд╕्рд░ाрд╡िрдд рд╣ॉрд░्рдоोрди рдХा рдиाрдо рд▓िрдЦिрдпे? 

(рдЦ) рд▓ाрд░ рдоें рдкाрдП рдЬाрдиे рд╡ाрд▓े рдПрди्реЫाрдЗрдо рдХा рдиाрдо рд▓िрдЦिрдпे? 

рдЙрдд्рддрд░ - (рдХ) рдердпрд░ोрдХ्рд╕िрди

(рдЦ) рдЯाрдпрд▓िрди




рдк्рд░рд╢्рди 10 - рд░рдХ्рддрджाрдм рдХ्рдпा рд╣ोрддा рд╣ै? рд╕ाрдоाрди्рдп рдк्рд░рдХुंрдЪрди рджाрдм рддрдеा рдЕрдиुрд╢िрдеिрд▓рди рджाрдм рдХिрддрдиा рд╣ोрддा рд╣ै ? 

рдЙрдд्рддрд░ - рд░ुрдзिрд░ рд╡ाрд╣िрдХाрдУं рдХी рднिрдд्рддि рдХे рд╡िрд░ुрдж्рдз рдЬो рджाрдм рд▓рдЧрддा рд╣ै рдЙрд╕े рд░рдХ्рдд рджाрдм рдХрд╣рддे рд╣ैं। рд╕ाрдоाрди्рдп рдк्рд░рдХुंрдЪрди рджाрдм рд▓рдЧрднрдЧ 120 рдоिрдоी рддрдеा рдЕрдиुрд╢िрдеिрд▓рди рджाрдм 80 рдоिрдоी рд╣ोрддा рд╣ै।



рдк्рд░рд╢्рди 11 - рдЕрдиैрдЪ्рдЫिрдХ рдХ्рд░िрдпाрдПं рддрдеा рдк्рд░рддिрд╡рд░्рддी рдХ्рд░िрдпाрдПं рдПрдХ рджूрд╕рд░े рд╕े рдХिрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рднिрди्рди рд╣ैं ? 

рдЙрдд्рддрд░ - рдЕрдиैрдЪ्рдЫिрдХ рдХ्рд░िрдпाрдПँ - рдРрд╕ी рдХ्рд░िрдпाрдПँ рдЬो рд╣рдоाрд░े рдиिрдпंрдд्рд░рдг рдоें рдирд╣ीं рд╣ोрддी рд╣ै рдмрд▓्рдХि рд╕्рд╡рддः рд╣ी рдЪрд▓рддी рд░рд╣рддी рд╣ैं। рдЗрдирдХा рдиिрдпंрдд्рд░рдг рдордз्рдп рддрдеा рдкрд╢्рдЪ рдорд╕्рддिрд╖्рдХ рдж्рд╡ाрд░ा рд╣ोрддा рд╣ै। рдЬैрд╕े - рд░рдХ्рдд рджाрдм, рд╣ृрджрдп рд╕्рдкंрджрди, рд╢्рд╡рд╕рди ।

рдк्рд░рддिрд╡рд░्рддी рдХ्рд░िрдпाрдПँ - рдЗрдирдХा рдиिрдпंрдд्рд░рдг рдоेрд░ुрд░рдЬ्рдЬु рдж्рд╡ाрд░ा рд╣ोрддा рд╣ै। рдХिрд╕ी рдХ्рд░िрдпा рдХे рдк्рд░рддि рддुрд░ंрдд рдЕрдиुрдХ्рд░िрдпा рдЗрд╕рдоें рд╣ोрддी рд╣ै। рдЬिрд╕рдХे рдмाрдж рд╕ंрджेрд╢ рдорд╕्рддिрд╖्рдХ рдХो рднेрдЬा рдЬाрддा рд╣ै। рдЬैрд╕े - рдЧрд░्рдо рд╡рд╕्рддु рдкрд░ рд╣ाрде рдкреЬрдиे рдкрд░ рд╣ाрде рддुрд░ंрдд рд╣рдЯा рд▓ेрдиा, рдкрд▓рдХ рдЭрдкрдХрдиा рдЖрджि।




рдк्рд░рд╢्рди 12 - 20 ohm рдк्рд░рддिрд░ोрдз рдХी рдХोрдИ рд╡िрдж्рдпुрдд рдЗрд╕्рддрд░ी 5 A рд╡िрдж्рдпुрдд рдзाрд░ा рд▓ेрддी рд╣ै।30 рд╕ेрдХंрдб рдоें рдЙрдд्рдкрди्рди рдКрд╖्рдоा рдХी рдЧрдгрдиा рдХीрдЬिрдпे।

рдЙрдд्рддрд░ -  R= 20 ohm,                  I= 5A

          t= 30 second

рддो рд╕ूрдд्рд░ H = I2RT рд╕े

H = (5)2 × 20 × 30

H = 15000 J





рдк्рд░рд╢्рди 13 - (рдХ) рджो рдЪुрдо्рдмрдХीрдп рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рд░ेрдЦाрдПं рдПрдХ рджूрд╕рд░े рдХो рдк्рд░рддिрдЪ्рдЫेрдж рдХ्рдпों рдирд╣ीं рдХрд░рддी рд╣ैं ?

(рдЦ) рдУрдо рдХा рдиिрдпрдо рдХ्рдпा рд╣ै ? 

рдЙрдд्рддрд░ - (рдХ) рдЪुрдо्рдмрдХीрдп рд╕ुрдИ рд╕рджा рдПрдХ рд╣ी рджिрд╢ा рдХी рдУрд░ рд╕ंрдХेрдд рдХрд░рддी рд╣ै।рдпрджि рджो рдЪुрдо्рдмрдХीрдп рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рд░ेрдЦाрдпें рдПрдХ рджूрд╕рд░े рдХो рдк्рд░рддिрдЪ्рдЫेрдж рдХрд░ें рддो рдЗрд╕рдХा рдЕрд░्рде рд╣ोрдЧा рдХि рдк्рд░рддिрдЪ्рдЫेрдж рдмिंрджु рдкрд░ рдЪुрдо्рдмрдХीрдп рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдХी рджो рджिрд╢ाрдПं рд╣ों, рдФрд░ рджिрдХрд╕ूрдЪी рджो рджिрд╢ाрдУं рдХी рдУрд░ рд╕ंрдХेрдд рдХрд░ рдЬो рдХि рдЕрд╕ंрднрд╡ рд╣ै।


(рдЦ) рд╕рдоाрди рддाрдк рдкрд░ рдХिрд╕ी рдЪाрд▓рдХ рддाрд░ рдоें рдк्рд░рд╡ाрд╣िрдд рд╣ोрдиे рд╡ाрд▓ी рд╡िрдж्рдпुрдд рдзाрд░ा рдЙрд╕ рддाрд░ рдХे рд╕िрд░ों рдХे рдмीрдЪ рд╡िрднрд╡ांрддрд░ рдХे рдЕрдиुрдХ्рд░рдордиुрдкाрддि рд╣ोрддी рд╣ै।

V ~ I

рдЕрдерд╡ा  V/I = рдиिрдпрддांрдХ

рдЕрдерд╡ा  V/I = R

рдЕрдерд╡ा V =IR

R рдПрдХ рдиिрдпрддांрдХ рд╣ै рдЬिрд╕े рддाрд░ рдХा рдк्рд░рддिрд░ोрдз рдХрд╣рддे рд╣ैं।





рдк्рд░рд╢्рди 14 - (рдХ) рдоाрдирд╡ рдиेрдд्рд░ рдХी рд╕ाрдоाрди्рдп рджृрд╖्рдЯि рдХे рд▓िрдП рдиिрдХрдЯ рдмिंрджु рдФрд░ рджूрд░ рдмिंрджु рдХिрддрдиी рджूрд░ी рдкрд░ рд╣ोрддे рд╣ैं ?

(рдЦ) 2.5D рдХ्рд╖рдорддा рд╡ाрд▓े рд▓ेंрд╕ рдХी рдлोрдХрд╕ рджूрд░ी рдЬ्рдЮाрдд рдХीрдЬिрдпे?

рдЙрдд्рддрд░ - (рдХ) рдоाрдирд╡ рдиेрдд्рд░ рдХी рд╕ाрдоाрди्рдп рджृрд╖्рдЯि рдХे рд▓िрдП рджूрд░ рдмिंрджु рдЕрдиंрдд рдкрд░ рддрдеा рдиिрдХрдЯ рдмिंрджु 25 рд╕ेрдоी рд╣ोрддा рд╣ै।

(рдЦ) рдХ्рд╖рдорддा P = 1/f

рд▓ेंрд╕ рдХी рдХ्рд╖рдорддा P = 2.5 D

рдлोрдХрд╕ рджूрд░ी f = 1/P

f= 1/2.5 рдоीрдЯрд░

f = 0.4 рдоीрдЯрд░ рдЕрдерд╡ा 40 рд╕ेрдоी।



рдк्рд░рд╢्рди 15 - рдиाрднिрдХीрдп рд╡िрдЦंрдбрди рд╕े рдЖрдк рдХ्рдпा рд╕рдордЭрддे рд╣ैं ?

рдЙрдд्рддрд░ - рдЬрдм рдХिрд╕ी рднाрд░ी рдиाрднिрдХ рдкрд░ рди्рдпूрдЯ्рд░ॉрдиों рдХी рдмрдордмाрд░ी рдХी рдЬाрддी рд╣ै , рддो рд╡рд╣ рдиाрднिрдХ рд▓рдЧрднрдЧ рджो рдмрд░ाрдмрд░ рдиाрднिрдХों рдоें рдЯूрдЯ рдЬाрддा рд╣ै рдФрд░ рдЗрд╕рдХे рд╕ाрде рдмрд╣ुрдд рдЕрдзिрдХ рдКрд░्рдЬा рдиिрдХрд▓рддी рд╣ै। рдЗрд╕ рдк्рд░рдХ्рд░िрдпा рдХो рдиाрднिрдХीрдп рд╡िрдЦंрдбрди рдХрд╣рддे рд╣ैं।

92U235 + 0n1 ------> 92U236 -----> 56Ba139 + 36Kr94 + 30n1 + рдКрд░्рдЬा 





рдк्рд░рд╢्рди 16 - рдХ्рдпा рд╣ोрддा рд╣ै рдЬрдм (рдХेрд╡рд▓ рд░ाрд╕ाрдпрдиिрдХ рд╕рдоीрдХрд░рдг рд▓िрдЦिрдпे )

(рдХ) рд░рдХ्рдд рддрдк्рдд рд▓ोрд╣े рдкрд░ рднाрдк рдк्рд░рд╡ाрд╣िрдд рдХी рдЬाрддी рд╣ै।

(рдЦ) рдоैंрдЧрдиीрдЬ рдбाрдЗрдСрдХ्рд╕ाрдЗрдб рдХो рдРрд▓ुрдоिрдиिрдпрдо рдЪूрд░्рдг рдХे рд╕ाрде рдЧрд░्рдо рдХिрдпा рдЬाрддा рд╣ै।

(рдЧ) рд╡िрд░ंрдЬрдХ рдЪूрд░्рдг рдХी рддрдиु рд╣ाрдЗрдб्рд░ोрдХ्рд▓ोрд░िрдХ рдЕрдо्рд▓ рд╕े рдХ्рд░िрдпा рдХी рдЬाрддी рд╣ै।


рдЙрдд्рддрд░ - (рдХ) 3Fe + 4H2O ----> Fe3O4+ 4H2

(рдЦ) 3MnO2 + 4Al --->  2Al2O3 + 3Mn

(рдЧ)  CaOCl2 + 2HCl ---->  CaCl2 + H2O + Cl2


                              рдЕрдерд╡ा

рдк्рд░рд╢्рди - рдиिрдо्рдирд▓िрдЦिрдд рдХो рдЙрджाрд╣рд░рдг рд╕рд╣िрдд рдкрд░िрднाрд╖िрдд рдХीрдЬिрдпे- 

(рдХ) рднрд░्рдЬрди             (рдЦ) рдиिрд╕्рддाрдкрди                (рдЧ) рдЕрдорд▓рдЧрдо

рдЙрдд्рддрд░ - (рдХ) рднрд░्рдЬрди -  рд╕ांрдж्рд░िрдд рдЕрдпрд╕्рдХ рдХो рдЧрд▓рдиांрдХ рдХे рдиीрдЪे рд╡ाрдпु рдХी рдиिрдпंрдд्рд░िрдд рдоाрдд्рд░ा рдоें рдЧрд░्рдо рдХрд░рдиे рдХी рдХ्рд░िрдпा рдХो рднрд░्рдЬрди рдХрд╣рддे рд╣ैं।

2ZnS + 3O2 ----> 2ZnO + 2SO2


(рдЦ) рдиिрд╕्рддाрдкрди - рд╕ांрдж्рд░िрдд рдЕрдпрд╕्рдХ рдХो рд╡ाрдпु рдХी рдЕрдиुрдкрд╕्рдеिрддि рдоें рдЙрд╕рдХे рдЧрд▓рдиांрдХ рдХे рдиीрдЪे , рдЙрдЪ्рдЪ рддाрдк рдкрд░ рдЧрд░्рдо рдХрд░рдиे рдХी рдХ्рд░िрдпा рдХो рдиिрд╕्рддाрдкрди рдХрд╣рддे рд╣ैं।

ZnCO3 ----> ZnO + CO2


(рдЧ) рдЕрдорд▓рдЧрдо - рдорд╣ीрди рдкिрд╕े рд╣ुрдП рдЕрдпрд╕्рдХ рдХो рдорд░рдХрд░ी рдХे рд╕ंрдкрд░्рдХ рдоें рд▓ाрдиे рд╕े рдЙрд╕рдоें рдЙрдкрд╕्рдеिрдд рдзाрддु рдорд░्рдХрд░ी рд╕े рдХ्рд░िрдпा рдХрд░рдХे рдзाрддु рдЕрдорд▓рдЧрдо рдмрдиाрддी рд╣ै।



рдк्рд░рд╢्рди 17 - (рдХ) рдЖрдзुрдиिрдХ рдЖрд╡рд░्рдд рд╕ाрд░рдгी рдХे рдк्рд░рдердо рдЖрд╡рд░्рдд рдоें рдЙрдкрд╕्рдеिрдд рддрдд्рд╡ों рдХे рдиाрдо рд▓िрдЦिрдпे ? 

(рдЦ) рдПрдХ рддрдд्рд╡ рдХा рдЗрд▓ेрдХ्рдЯ्рд░ॉрдиिрдХ рд╡िрди्рдпाрд╕ 2,8,7 рд╣ै, рдЖрд╡рд░्рдд рд╕ाрд░рдгी рдоें рдЗрд╕рдХा рдЖрд╡рд░्рдд рддрдеा рд╕рдоूрд╣ рдмрддाрдЗрдпे ? 

(рдЧ) рдПрдХ рддрдд्рд╡ рдХा 'M' рдЖрд╡рд░्рдд рд╕ाрд░рдгी рдХे рддीрд╕рд░े рд╕рдоूрд╣ рдоें рд╣ै рдЗрд╕рдХे рдСрдХ्рд╕ाрдЗрдб рдХा рд╕ूрдд्рд░ рд▓िрдЦिрдП? 

рдЙрдд्рддрд░ - (рдХ) рд╣ाрдЗрдб्рд░ोрдЬрди, рд╣ीрд▓िрдпрдо।

(рдЦ) рдЖрд╡рд░्рдд рд╕ंрдЦ्рдпा - 3,             рд╕рдоूрд╣ - 17

(рдЧ) рддीрд╕рд░े рд╕рдоूрд╣ рдоें рдЙрдкрд╕्рдеिрдд рддрдд्рд╡ рдХे рдСрдХ्рд╕ाрдЗрдб рдХा рд╕ूрдд्рд░ M2O3

 рд╣ोрдЧा।




рдк्рд░рд╢्рди 18 - рдиिрдо्рдирд▓िрдЦिрдд рдХी рдЗрд▓ेрдХ्рдЯ्рд░ाрди рдмिंрджु рд╕ंрд░рдЪрдиा рдмрдиाрдЗрдпे - 

(рдХ) NH3                 (рдЦ) H2S                  (рдЧ) F2

рдЙрдд्рддрд░ - 











рдк्рд░рд╢्рди 19 - (рдХ) рд╕्рд╡рдкрд░ाрдЧрдг рдПрд╡ं рдкрд░рдкрд░ाрдЧрдг рд╕े рдЖрдк рдХ्рдпा рд╕рдордЭрддे рд╣ैं? 

(рдЦ) рдПрдХрд▓िंрдЧी рдПрд╡ं рдЙрднрдпрд▓िंрдЧी рдкुрд╖्рдк рд╕े рдЖрдк рдХ्рдпा рд╕рдордЭрддे рд╣ैं ? рдк्рд░рдд्рдпेрдХ рдХा рдПрдХ рдПрдХ рдЙрджाрд╣рд░рдг рджीрдЬिрдпे।


рдЙрдд्рддрд░ - (рдХ) рд╕्рд╡рдкрд░ाрдЧрдг - рдЬрдм рдПрдХ рдкुрд╖्рдк рдХे рдкрд░ाрдЧрдХрдг рдЙрд╕ी рдкुрд╖्рдк рдХे рд╡рд░्рддिрдХाрдЧ्рд░ рдкрд░ рд╕्рдеाрдиांрддрд░िрдд рд╣ोрддे рд╣ैं рддो рдЗрд╕े рд╕्рд╡рдкрд░ाрдЧрдг рдХрд╣рддे рд╣ैं।

рдкрд░рдкрд░ाрдЧрдг - рдЬрдм рдХिрд╕ी рдкुрд╖्рдк рдХे рдкрд░ाрдЧрдХрдг рдЙрд╕ी рдк्рд░рдЬाрддि рдХे рдЕрди्рдп рдкुрд╖्рдк , рдЬिрд╕рдХी рдЬीрди рд╕ंрд░рдЪрдиा рднिрди्рди рд╣ो рдХे рд╡рд░्рддिрдХाрдЧ्рд░ рдкрд░ рд╕्рдеाрдиांрддрд░िрдд рд╣ोрддे рд╣ैं рддो рдЗрд╕े рдкрд░рдкрд░ाрдЧрдг рдХрд╣рддे рд╣ैं। 


(рдЦ) рдПрдХрд▓िंрдЧी - рдЬрдм рдХिрд╕ी рдкुрд╖्рдк рдоें рдирд░ рдпा рдоाрджा рдЬрдирди рдЕंрдЧ рдоें рд╕े рдХोрдИ рдПрдХ рд╣ी рдЕंрдЧ рдкाрдП рдЬाрддे рд╣ैं рддो рдкुрд╖्рдк рдХो рдПрдХрд▓िंрдЧी рдкुрд╖्рдк рдХрд╣ा рдЬाрддा рд╣ै। рдЬैрд╕े - рдордХ्рдХा, рдкрдкीрддा рдЖрджि।

рдЙрднрдпрд▓िंрдЧी - рдЬрдм рдПрдХ рдкुрд╖्рдк рдоें рдирд░ рдФрд░ рдоाрджा рджोрдиों рдк्рд░рдХाрд░ рдХे рдЬрдирди рдЕंрдЧ рдкाрдП рдЬाрддे рд╣ैं рддो рдЙрди्рд╣ें рдЙрднрдпрд▓िंрдЧी рдкुрд╖्рдк рдХрд╣рддे рд╣ैं। рдЬैрд╕े - рд╕рд░рд╕ों, рдордЯрд░ рдЖрджि।



рдк्рд░рд╢्рди 20 - рддांрдд्рд░िрдХ рдХोрд╢िрдХा (рди्рдпूрд░ॉрди) рдХा рд╕्рд╡рдЪ्рдЫ рдЪिрдд्рд░ рдмрдиाрдХрд░ рдиिрдо्рдирд▓िрдЦिрдд рднाрдЧों рдХो рджрд░्рд╢ाрдЗрдпे- 

(рдХ) рдХेрди्рдж्рд░рдХ            (рдЦ) рдж्рд░ुрдоिрдХ               (рдЧ) рддंрдд्рд░िрдХाрдХ्рд╖ 










рдк्рд░рд╢्рди 21 - (рдХ) рдХाрдпिрдХ рдк्рд░рд╡рд░्рдзрди рдж्рд╡ाрд░ा рдЙрдЧाрдП рдЬाрдиे рд╡ाрд▓े рджो рдкौрдзों рдХे рдиाрдо рд▓िрдЦिрдпे? 

(рдЦ)рд╕рдордЬाрдд рддрдеा рд╕рдорд░ूрдк рдЕंрдЧों рдХो рдЙрджाрд╣рд░рдг рджेрдХрд░ рд╕рдордЭाрдЗрдпे? 

рдЙрдд्рддрд░ - (рдХ) рдЧुрд▓ाрдм рддрдеा рдЧрди्рдиा।

(рдЦ) рд╕рдордЬाрдд рдЕंрдЧ - рдЬीрд╡рдзाрд░िрдпों рдХे рдРрд╕े рдЕंрдЧ рдЬिрдирдХी рдоूрд▓рднूрдд рд░рдЪрдиा рдПрд╡ं рдЙрдж्рднрд╡ рд╕рдоाрди рд╣ो рд▓ेрдХिрди рдХाрд░्рдп рдЕрд▓рдЧ рдЕрд▓рдЧ рд╣ों рдЙрди्рд╣ें рд╕рдордЬाрдд рдЕंрдЧ рдХрд╣рддे рд╣ैं। рдЬैрд╕े - рдордиुрд╖्рдп рдХे рд╣ाрде,рдШोреЬे рдХे рдЕрдЧ्рд░рдкाрдж рддрдеा рдЪрдордЧाрджреЬ рдХे рдкंрдЦ।

рд╕рдорд░ूрдк рдЕंрдЧ - рдРрд╕े рдЕंрдЧ рдЬिрдирдХी рдЙрддрдкрдд्рддि рддрдеा рдоूрд▓ рд░рдЪрдиा рднिрди्рди рд╣ो рддрдеा рдХाрд░्рдп рд╕рдоाрди рд╣ो, рдЙрди्рд╣ें рд╕рдорд░ूрдк рдЕंрдЧ рдХрд╣рддे рд╣ैं। рдЬैрд╕े - рдХीрдЯ рдХे рдкंрдЦ,рдкрдХ्рд╖ी рдХे рдкंрдЦ ,рддрдеा рдЪрдордЧाрджреЬ рдХे рдкंрдЦ।




рдк्рд░рд╢्рди 22 - рджिрдП рдЧрдП рдкрд░िрдкрде рдЖрд░ेрдЦ рдоें рдЧрдгрдиा рдХीрдЬिрдпे - 

(рдХ) рдкрд░िрдкрде рдХा рдХुрд▓ рдк्рд░рддिрд░ोрдз। 

(рдЦ) рдкрд░िрдкрде рдоें рдк्рд░рд╡ाрд╣िрдд рдХुрд▓ рдзाрд░ा।



рдЙрдд्рддрд░ - (рдХ) рдкрд░िрдкрде рдХा рдХुрд▓ рдк्рд░рддिрд░ोрдз

R1 = 10+20 = 30 ohm

R2 = 5+ 25 = 30 ohm

1/R = 1/R1 + 1/R2 = 1/30 + 1/30

1/R = 2/30 

R = 30/2 

R = 15 ohm


(рдЦ) рд╡िрднрд╡ांрддрд░ V = 24 V

рд╡िрдж्рдпुрдд рдзाрд░ा - I = V/R

I = 24/ 15 = 1.6 A

I = 1.6 A




рдк्рд░рд╢्рди 23 - 5 cm рд▓ंрдмाрдИ рдХा рдХोрдИ рдмिрдо्рдм 30 cm рд╡рдХ्рд░рддा рдд्рд░िрдЬ्рдпा рдХे рдХिрд╕ी рдЙрдд्рддрд▓ рджрд░्рдкрдг рдХे рд╕ाрдордиे 20 cm рджूрд░ी рдкрд░ рд░рдЦा рдЧрдпा рд╣ै। рдк्рд░рддिрдмिрдо्рдм рдХी рд╕्рдеिрддि, рдк्рд░рдХृрддि рддрдеा рдЖрдХाрд░ рдЬ्рдЮाрдд рдХीрдЬिрдП ?

рдЙрдд्рддрд░ - рд╡рд╕्рддु рдХी рджूрд░ी u = -20 рд╕ेрдоी

рджрд░्рдкрдг рдХी рд╡рдХ्рд░рддा рдд्рд░िрдЬ्рдпा R = 30 рд╕ेрдоी

рдлोрдХрд╕ рджूрд░ी f = R/2 = 30/2 = 15 cm

рд╕ूрдд्рд░ 1/f = 1/u +1/v рд╕े

1/v = 1/f - 1/u

1/v = 1/15 - 1/(-20)

1/v = 1/15 + 1/20 

1/v = (4+3)/60

1/v = 7/60

v = 60/7

v = 8.57 cm

рдЖрд╡рд░्рдзрди m = -v/u = h'/h

h' = -(v×h)/ u

h' = {-5 × (60/7)}/-20

h' = (5×60) / (20×7)

h' = 15/7 рд╕ेрдоी




                                       рдЕрдерд╡ा

рдк्рд░рд╢्рди - рдк्рд░рдХाрд╢ рдХे рд╕्рдкेрдХ्рдЯ्рд░рдо рд╕े рдХ्рдпा рдЕрднिрдк्рд░ाрдп рд╣ै ? рд╕्рдкेрдХ्рдЯ्рд░рдо рдХे рдХिрд╕ рд░ंрдЧ рдХा рд╡िрдЪрд▓рди рд╕рдмрд╕े рдЕрдзिрдХ рд╡ рдХिрд╕рдХा рд╕рдмрд╕े рдХрдо рд╣ोрддा рд╣ै ?

рдЙрдд्рддрд░ - рдЬрдм рд╢्рд╡ेрдд рдк्рд░рдХाрд╢ рдХिрд░рдг рдХिрд╕ी рдк्рд░िрдЬ्рдо рд╕े рдЧुрдЬрд░рддी рд╣ै рддो рд╡рд╣ рдЕрдкрдиे рдоाрд░्рдЧ рд╕े рд╡िрдЪрд▓िрдд рд╣ोрдХрд░ рдк्рд░िрдЬ्рдо рдХे рдЖрдзाрд░ рдХी рдУрд░ рдЭुрдХрдХрд░ рд╡िрднिрди्рди рд░ंрдЧों рдоें рд╡िрднрдХ्рдд рд╣ो рдЬाрддी рд╣ै। рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рд╕े рдЙрдд्рдкрди्рди рд╡िрднिрди्рди рд░ंрдЧों рдХे рд╕рдоूрд╣ рдХो рд╕्рдкेрдХ्рдЯ्рд░рдо рдХрд╣рддे рд╣ैं। 

  рдмैंрдЧрдиी рдк्рд░рдХाрд╢ рдХी рдХिрд░рдг рдХा рд╡िрдЪрд▓рди рд╕рдмрд╕े рдЕрдзिрдХ рддрдеा рд▓ाрд▓ рдк्рд░рдХाрд╢ рдХी рдХिрд░рдг рдХा рд╡िрдЪрд▓рди рд╕рдмрд╕े рдХрдо рд╣ोрддा рд╣ै।







рдк्рд░рд╢्рди 24 - рд╣рдоाрд░े рд╡ाрдпुрдоंрдбрд▓ рдоें рдУрдЬोрди рдкрд░рдд рдХैрд╕े рдмрдирддी рд╣ै ? рд░ाрд╕ाрдпрдиिрдХ рд╕рдоीрдХрд░рдг рд▓िрдЦिрдпे। рдУрдЬोрди рдкрд░рдд рдХा рдХ्рдпा рдорд╣рдд्рд╡ рд╣ै ? 

рдЙрдд्рддрд░ - рдУрдЬोрди рдкрд░рдд рдХा рдиिрд░्рдоाрдг рддीрди рдСрдХ्рд╕ीрдЬрди рдкрд░рдоाрдгुрдУं рд╕े рд╣ोрддा рд╣ै। рдЗрд╕рдХा рд░ाрд╕ाрдпрдиिрдХ рд╕ूрдд्рд░ O3 рд╣ै। рдпрд╣ рд╡िрд╖ाрдХ्рдд рд╣ोрддी рд╣ै।

O2 ----------> O + O

O2 + O ------> O3


рдУрдЬोрди рд╡ाрдпुрдордг्рдбрд▓ рдХे рд╕рдорддाрдк рдордг्рдбрд▓ рдоें рдкृрде्рд╡ी рд╕े рд▓рдЧрднрдЧ 50 рдХिрдоी рдКрдкрд░ рдПрдХ рд░рдХ्рд╖ाрдд्рдордХ рдЖрд╡рд░рдг рдХे рд░ूрдк рдоें рдкाрдИ рдЬाрддी рд╣ै। рдпрд╣ рдкрд░ाрдмैंрдЧрдиी рдХिрд░рдгों  рдХो рдЕрд╡рд╢ोрд╖िрдд рдХрд░рдХे рдкृрде्рд╡ी рдкрд░ рдЖрдиे рд╕े рд░ोрдХрддी рд╣ै। рдкрд░ाрдмैंрдЧрдиी рдХिрд░рдгें рдЬीрд╡рдзाрд░िрдпों рдХे рд▓िрдП рд╣ाрдиिрдХाрд░рдХ рд╣ोрддी рд╣ैं। рдпрд╣ рдд्рд╡рдЪा рдХैंрд╕рд░, рдоोрддिрдпाрдмिंрдж рдЖрджि рдмीрдоाрд░िрдпों рдХा рдХाрд░рдг рдмрдирддी рд╣ै। рдЗрдирд╕े рд░ोрдЧ рдк्рд░рддिрд░ोрдзрдХ рдХ्рд╖рдорддा рднी рдк्рд░рднाрд╡िрдд рд╣ोрддी рд╣ै। 

рдЕрддः рдУрдЬोрди рдкрд░рдд рд╣рдоाрд░े рд▓िрдП рд╕ुрд░рдХ्рд╖ाрдд्рдордХ рдХрд╡рдЪ рдХे рд░ूрдк рдоें рднी рдХाрд░्рдп рдХрд░рддी рд╣ै।





рдк्рд░рд╢्рди 25 - (рдХ) рдХाрд░्рдмрди рдХे рджो рдЕрдкрд░рд░ूрдкों рдХे рдиाрдо рд▓िрдЦिрдпे ?

(рдЦ) рдПрдХ्рд╡ा рд░ेрдЬिрдпा рдХिрди рджो рдЕрдо्рд▓ों рдХा рддाрдЬा рдоिрд╢्рд░рдг рд╣ोрддा рд╣ै ?

(рдЧ) рдЙрджाрд╕ीрдиीрдХрд░рдг рдЕрднिрдХ्рд░िрдпा рдХ्рдпा рд╣ै? рдПрдХ рдЙрджाрд╣рд░рдг рджीрдЬिрдпे।

(рдШ) рд╕ोрдбिрдпрдо рдзाрддु рдХो рдоिрдЯ्рдЯी рдХे рддेрд▓ рдоें рдбुрдмोрдХрд░ рдХ्рдпों рд░рдЦा рдЬाрддा рд╣ै ?

рдЙрдд्рддрд░ - (рдХ) рдХाрд░्рдмрди рдХे рджो рдЕрдкрд░рд░ूрдк рд╣ीрд░ा рддрдеा рдЧ्рд░ेрдлाрдЗрдЯ рд╣ैं।

(рдЦ) рдПрдХ्рд╡ा рд░ेрдЬिрдпा 3:1 рдоें рд╕ाрди्рдж्рд░ рд╣ाрдЗрдб्рд░ोрдХ्рд▓ोрд░िрдХ рдЕрдо्рд▓ рддрдеा рд╕ाрди्рдж्рд░ рдиाрдЗрдЯ्рд░िрдХ рдЕрдо्рд▓ рдХा рддाрдЬा рдоिрд╢्рд░рдг рд╣ोрддा рд╣ै।

(рдЧ) рдЕрдо्рд▓ рддрдеा рдХ्рд╖ाрд░ рдХे рдордз्рдп рдЕрднिрдХ्рд░िрдпा рдХे рдлрд▓рд╕्рд╡рд░ूрдк рд▓рд╡рдг рддрдеा рдЬрд▓ рдмрдирддे рд╣ैं। рдЗрд╕ рдЕрднिрдХ्рд░िрдпा рдХो рдЙрджाрд╕ीрдиीрдХрд░рдг рдЕрднिрдХ्рд░िрдпा рдХрд╣рддे рд╣ैं। 

рдХ्рд╖ाрд░ + рдЕрдо्рд▓ -----> рд▓рд╡рдг +рдЬрд▓

рдЙрджाрд╣рд░рдг -

NaOH + HCl ----> NaCl + H2O


(рдШ) рдХ्рдпोंрдХि рдЗрд╕рдХा рдЬ्рд╡рд▓рди рддाрдк рдХрдо рд╣ोрддा рд╣ै।



рдк्рд░рд╢्рди 26 - (рдХ) рд╕рдордЬाрддीрдп рд╢्рд░ेрдгी рдХ्рдпा рд╣ै? рдЙрджाрд╣рд░рдг рджेрдХрд░ рд╕рдордЭाрдЗрдпे ।

(рдЦ) рд░ेрдбॉрдХ्рд╕ рдЕрднिрдХ्рд░िрдпा рд╕े рдЖрдк рдХ्рдпा рд╕рдордЭрддे рд╣ैं ? рдиिрдо्рди рдЕрднिрдХ्рд░िрдпा рдоें рдЕрдкрдЪрдпिрдд рддрдеा рдЙрдкрдЪाрдпिрдд рдкрджाрд░्рде рдмрддाрдЗрдпे।

ZnO + C ---> Zn + CO


рдЙрдд्рддрд░ - (рдХ) рд╡िрднिрди्рди рдРрд▓िрдлैрдЯिрдХ рд╣ाрдЗрдб्рд░ोрдХाрд░्рдмрди рдХे рдЕрдгुрд╕ूрдд्рд░ рдХो рдмреЭрддी рд╣ुрдИ рд╕ंрдЦ्рдпा рдХे рдХ्рд░рдо рдоें рд▓िрдЦрдиे рдкрд░ рдПрдХ рд╢्рд░ेрдгी рдк्рд░ाрдк्рдд рд╣ोрддी рд╣ै, рдЬिрд╕े рд╕рдордЬाрддीрдп рд╢्рд░ेрдгी рдХрд╣рддे рд╣ैं।

рдЙрджाрд╣рд░рдг - CH4, C2H6, C3H8 рдЖрджि рдПрдХ рд╣ी рд╕рдЬाрддीрдп рд╢्рд░ेрдгी рдХे рд╕рджрд╕्рдп рд╣ैं।


(рдЦ) рд╡े рдЕрднिрдХ्рд░िрдпाрдПं рдЬिрдирдоें рдЙрдкрдЪрдпрди рддрдеा рдЕрдкрдЪрдпрди рдк्рд░рдХ्рд░िрдпाрдПं рдПрдХ рд╕ाрде рд╣ोрддी рд╣ैं рд░ेрдбॉрдХ्рд╕ рдЕрднिрдХ्рд░िрдпा рдХрд╣рд▓ाрддी рд╣ैं।

ZnO + C ----> Zn + CO 

рдЙрдкрд░्рдпुрдХ्рдд рдЕрднिрдХ्рд░िрдпा рдоें ZnO рдХा рдЕрдкрдЪрдпрди рддрдеा C рдХा рдЙрдкрдЪрдпрди рд╣ो рд░рд╣ा рд╣ै।рдЕрддः ZnO рдЕрдкрдЪрдпिрдд рддрдеा C рдЙрдкрдЪाрдпिрдд рдкрджाрд░्рде рд╣ै।






                  рдЕрдерд╡ा

рдк्рд░рд╢्рди - (рдХ) рдиिрдо्рди рдХे рд░ाрд╕ाрдпрдиिрдХ рд╕ूрдд्рд░ рд▓िрдЦिрдпे - 

(i) рд╡िрд░ंрдЬрдХ рдЪूрд░्рдг                     (ii) рдк्рд▓ाрд╕्рдЯрд░ рдСрдл рдкेрд░िрд╕

(рдЦ) рдиिрдо्рди рдкрд░ рд╕ंрдХ्рд╖िрдк्рдд рдЯिрдк्рдкрдгी рд▓िрдЦिрдпे-

(i) рдЕрдкрдоाрд░्рдЬрдХ                         (ii) рд╕ंрдХ्рд╖ाрд░рдг


рдЙрдд्рддрд░ - (рдХ) (i) CaOCl2

(ii) CaSO4.1/2H2O


(рдЦ) (i) рдЕрдкрдоाрд░्рдЬрдХ - рд▓ंрдмी рдХाрд░्рдмрди рд╢्рд░ृंрдЦрд▓ा рдпुрдХ्рдд рд╕рд▓्рдлोрдиिрдХ рдЕрдо्рд▓ рдХे рд╕ोрдбिрдпрдо рд▓рд╡рдгों рдпा рд▓ंрдмी рдХाрд░्рдмрди рд╢्рд░ृंрдЦрд▓ा рдпुрдХ्рдд рдПрд▓рдХिрд▓ рд╣ाрдпрдб्рд░ोрдЬрди рд╕рд▓्рдлेрдЯ рдХे рд╕ोрдбिрдпрдо рд▓рд╡рдгों рдХो рдЕрдкрдоाрд░्рдЬрдХ рдХрд╣рддे рд╣ैं। рдЗрдирдХो рдк्рд░ाрдпः рд╕ंрд╢्рд▓ेрд╖िрдд рдХрд░рдХे рдк्рд░ाрдк्рдд рдХिрдпा рдЬाрддा рд╣ै рдЬिрд╕ рдХाрд░рдг рдЗрдирдХो рд╕ंрд╢्рд▓ेрд╖िрдд рдЕрдкрдоाрд░्рдЬрдХ рднी рдХрд╣рддे рд╣ैं। 

рдЙрджाрд╣рд░рдг - CH3(CH2)10-CH2-OSO2ONa

рд╕ोрдбिрдпрдо рд▓ॉрд░ेрд▓ рд╕рд▓्рдлेрдЯ


(ii) рд╕ंрдХ्рд╖ाрд░рдг -  рдЬрдм рдХिрд╕ी рдзाрддु рдХी рд╕рддрд╣ рдЬрд▓, рд╡ाрдпु, рдпा рдЕрди्рдп рдХिрд╕ी рдкрджाрд░्рде рд╕े рдк्рд░рднाрд╡िрдд рд╣ोрддी рд╣ै рддो рдЗрд╕े рдзाрддु рдХा рд╕ंрдХ्рд╖ाрд░िрдд рд╣ोрдиा рдХрд╣рддे рд╣ैं। рдЗрд╕ рдкрд░िрдШрдЯрдиा рдХो рд╕ंрдХ्рд╖ाрд░рдг рдХрд╣рддे рд╣ैं। рд▓ोрд╣े рдХो рдЬрдм рдирдо рд╡ाрдпु рдоें рдЕрдзिрдХ рд╕рдордп рддрдХ рдЦुрд▓ा рдЫोреЬ рджेрддे рд╣ैं рддो рдЗрд╕рдХी рд╕рддрд╣ рдкрд░ рднूрд░े рд░ंрдЧ рдХी рдПрдХ рдкрд░рдд рдЪреЭ рдЬाрддी рд╣ै, рдЗрд╕े рд▓ोрд╣े рдкрд░ рдЬंрдЧ рд▓рдЧрдиा рдХрд╣рддे рд╣ैं।





рдк्рд░рд╢्рди 27 - (рдХ) рдкुрдирд░ुрдж्рднрд╡рди (рдкुрдирд░्рдЬрдирди) рддрдеा рдоुрдХुрд▓рди рд╕े рдЖрдк рдХ्рдпा рд╕рдордЭрддे рд╣ै ?

(рдЦ) рдкрд░ाрдЧрдг рдХ्рд░िрдпा, рдиिрд╖ेрдЪрди рд╕े рдХिрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рднिрди्рди рд╣ै ?


рдЙрдд्рддрд░ - (рдХ) рдкुрдирд░ुрдж्рднрд╡рди - рд╕्рдкंрдЬ , рд╣ाрдЗрдб्рд░ा, рдЖрджि рдЬीрд╡ों рдХो рджो рдпा рджो рд╕े рдЕрдзिрдХ рднाрдЧों рдоें рдХाрдЯрдиे рдкрд░ рдк्рд░рдд्рдпेрдХ рднाрдЧ рдЕрдкрдиे рдХ्рд╖рддिрдЧ्рд░рд╕्рдд рднाрдЧ рдХो рдкूрд░ा рдХрд░рдХे рдПрдХ рдкूрд░्рдг рдЬीрд╡ рдмрдиा рд▓ेрддा рд╣ै। рдЗрд╕ी рдк्рд░рдХाрд░ рдХेंрдЪुрдЖ , рд╕िрддाрд░ा рдордЫрд▓ी, рдЖрджि рднी рд╢рд░ीрд░ рдХे рдЕрдзिрдХांрд╢ рднाрдЧ рджोрдмाрд░ा рдмрдиा рд▓ेрддे рд╣ैं। рдпрд╣ рдкुрдирд░ुрдж्рднрд╡рди рдХрд╣рд▓ाрддे рд╣ैं।

             рдоुрдХुрд▓рди - рд╕्рдкंрдЬ, рд╣ाрдЗрдб्рд░ा, рдпीрд╕्рдЯ рдХाрдлी рдЬीрд╡ों рдоें рдЕрд▓ैंрдЧिрдХ рдЬрдирди рдоुрдХुрд▓рди рдж्рд╡ाрд░ा рд╣ोрддा рд╣ै। рдЬैрд╕े рд╣ाрдЗрдб्рд░ा рдХे рд╢рд░ीрд░ рдХे рдиिрдЪрд▓े рд╣िрд╕्рд╕े рдкрд░ рдПрдХ рдЙрднрд░ рдХे рд╕рдоाрди рд╕ंрд░рдЪрдиा рдмрдирддी рд╣ै рдЬो рдзीрд░े рдзीрд░े рд╡ृрдж्рдзि рдХрд░рдХे рдирдП рдЬीрд╡ рдХे рд░ूрдк рдоें рд╡िрдХрд╕िрдд рд╣ोрддी рд╣ै। рдЕंрдд рдоे рдпрд╣ рдоूрд▓ рдЬीрд╡ рд╕े рдЕрд▓рдЧ рд╣ोрдХрд░ рдирдП рдЬीрд╡ рдХा рдиिрд░्рдоाрдг рдХрд░рддी рд╣ै।


(рдЦ) рдкрд░ाрдЧрдг рддрдеा рдиिрд╖ेрдЪрди рдоें рдЕंрддрд░ - 

1. рдкрд░ाрдЧрдХोрд╖ рд╕े рдкрд░ाрдЧрдХрдгों рдХा рд╡рд░्рддिрдХाрдЧ्рд░ рдкрд░ рдкрд╣ुрдЪрдиे рдХी рдХ्рд░िрдпा рдХो рдкрд░ाрдЧрдг рдХрд╣рддे рд╣ैं рдЬрдмрдХि рдирд░ рддрдеा рдоाрджा рдпुрдЧ्рдордХों рдХे рдоिрд▓рдиे рдХी рдк्рд░рдХ्рд░िрдпा рдХो рдиिрд╖ेрдЪрди рдХрд╣рддे рд╣ैं।

2. рдкрд░ाрдЧрдг рд╕ाрдоाрди्рдпрддः рдХीрдЯ, рд╡ाрдпु, рдЬрд▓, рдкрдХ्рд╖ी рдЖрджि рдХे рдж्рд╡ाрд░ा рд╣ोрддा рд╣ै, рдЬрдмрдХि рдирд░ рдпुрдЧ्рдордХ рдХो рдоाрджा рдпुрдЧ्рдордХ рддрдХ рд▓े рдЬाрдиे рдХा рдХाрд░्рдп рдкрд░рдЧрдиाрд▓िрдХ рдХрд░рддी рд╣ै।

3. рдкрд░ाрдЧрдг рдиिрд╖ेрдЪрди рдХी рдХ्рд░िрдпा рд╕े рдкрд╣рд▓े рд╣ोрддा рд╣ै рдЬрдмрдХि рдиिрд╖ेрдЪрди рдкрд░ाрдЧрдг рдХे рдмाрдж рд╣ोрддा рд╣ै।





рдк्рд░рд╢्рди 28 - рд╡िрдж्рдпुрдд рдоोрдЯрд░ рдХा рдиाрдоांрдХिрдд рдЪिрдд्рд░ рдмрдиाрдХрд░ рдЗрд╕рдХे рд╕िрдж्рдзांрдд рд╡ рдХाрд░्рдпрд╡िрдзि рдХो рд╕рдордЭाрдЗрдпे ?

рдЙрдд्рддрд░ - рд╡िрдж्рдпुрдд рдоोрдЯрд░ - рд╡िрдж्рдпुрдд рдоोрдЯрд░ рдПрдХ рдРрд╕ा рд╕ाрдзрди рд╣ै, рдЬो рд╡िрдж्рдпुрдд рдКрд░्рдЬा рдХो рдпांрдд्рд░िрдХ рдКрд░्рдЬा рдоें рдмрджрд▓рддा рд╣ै।



рд╕िрдж्рдзांрдд - рдЬрдм рдХिрд╕ी рдХुंрдбрд▓ी рдХो рдЪुрдо्рдмрдХीрдп рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдоें рд░рдЦрдХрд░ рдЙрд╕рдоें рдзाрд░ा рдк्рд░рд╡ाрд╣िрдд рдХी рдЬाрддी рд╣ै рддो рдХुंрдбрд▓ी рдкрд░ рдПрдХ рдмрд▓рдпुрдЧрдо рдХाрд░्рдп рдХрд░рдиे рд▓рдЧрддा рд╣ै, рдЬो  рдХुंрдбрд▓ी рдХो рдЙрд╕рдХे рдЕрдХ्рд╖ рдкрд░ рдШुрдоाрдиे рдХा рдк्рд░рдпाрд╕ рдХрд░рддा рд╣ै। рдпрджि рдХुंрдбрд▓ी рдЕрдкрдиे рдЕрдХ्рд╖ рдкрд░ рдШूрдордиे рдХो рд╕्рд╡рддंрдд्рд░ рд╣ो рддो рд╡рд╣ рдШूрдордиे рд▓рдЧрддी рд╣ै।


рдХाрд░्рдп рд╡िрдзि - рдЬрдм рдмैрдЯрд░ी рд╕े рдХुंрдбрд▓ी рдоें рд╡िрдж्рдпुрдд рдзाрд░ा рдк्рд░рд╡ाрд╣िрдд рдХрд░рддे рд╣ैं рддो рдл्рд▓ेрдоिंрдЧ рдХे рдмांрдпे рд╣ाрде рдХे рдЗрдпं рд╕े рдХुंрдбрд▓ी рдХी рднुрдЬाрдУं AB рддрдеा CD рдкрд░ рдмрд░ाрдмрд░ рдкрд░ंрддु рд╡िрдкрд░ीрдд рджिрд╢ा рдоें рджो рдмрд▓ рдХाрд░्рдп рдХрд░рдиे рд▓рдЧрддे рд╣ैं। рдпे рдмрд▓ рдПрдХ рдмрд▓ рдпुрдЧ्рдо рдмрдиाрддे рд╣ैं, рдЬिрд╕рдХे рдХाрд░рдг рдХुंрдбрд▓ी рджрдХ्рд╖िрдгाрд╡рд░्рдд рджिрд╢ा рдоें рдШूрдордиे рд▓рдЧрддी рд╣ै। рдХुंрдбрд▓ी рдХे рд╕ाрде рдЙрд╕рдХे рд╕िрд░ों рдкрд░ рд▓рдЧे рд╡िрднрдХ्рдд рд╡рд▓рдп рднी рдШूрдордиे рд▓рдЧрддे рд╣ैं। рдЗрди рд╡िрднрдХ्рдд рд╡рд▓рдпों рдХी рд╕рд╣ाрдпрддा рд╕े рдзाрд░ा рдХी рджिрд╢ा  рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рд░рдЦी рдЬाрддी рд╣ै рдХि рдХुंрдбрд▓ी рдкрд░ рдмрд▓ рд▓рдЧाрддाрд░ рдПрдХ рд╣ी рджिрд╢ा рдоें рдХाрд░्рдп рдХрд░े рддрдеा рдХुрдг्рдбрд▓ी рдПрдХ рд╣ी рджिрд╢ा рдоें рдШूрдорддी рд░рд╣े।





                                  рдЕрдерд╡ा 

рдк्рд░рд╢्рди - (рдХ) рджो рд╡िрдж्рдпुрдд рдмрд▓्рдмों A рддрдеा B рдоें рдХ्рд░рдорд╢ः 60W, 220V, рддрдеा 100W, 220V рдЕंрдХिрдд рд╣ै। рдЗрдирдоें рд╕े рдХिрд╕рдХा  рдк्рд░рддिрд░ोрдз рдЕрдзिрдХ рд╣ोрдЧा।

(рдЦ) рд╡िрдж्рдпुрдд рдзाрд░ा рдХे рддाрдкीрдп рдк्рд░рднाрд╡ рдкрд░ рдЖрдзाрд░िрдд рджो рдпुрдХ्рддिрдпों рдХे рдиाрдо рд▓िрдЦिрдпे ?

рдЙрдд्рддрд░ - (рдХ) P1 = V1/R1       рддрдеा  P2 = V2/R2

R1 = V1/P1  рддрдеा  R2 = V2/P2

рдХ्рдпोंрдХि P1<P2  рдЕрддः рдж्рд╡िрддीрдп рдХा рдк्рд░рддिрд░ोрдз рдЕрдзिрдХ рд╣ै।


(рдЦ) рд╡िрдж्рдпुрдд рд╣ीрдЯрд░, рд╡िрдж्рдпुрдд рдЗрд╕्рддрд░ी ।





рдк्рд░рд╢्рди 29 - (рдХ) рджूрд░ рджृрд╖्рдЯि рджोрд╖ рдХ्рдпा рд╣ै ? рдЗрд╕рдХे рдиिрд╡ाрд░рдг рдХे рд▓िрдП рдХिрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рдХे рд▓ेंрд╕ рдк्рд░рдпोрдЧ рдХрд░ेंрдЧे ?

(рдЦ) рдк्рд░рдХाрд╢ рд╡ाрдпु рд╕े 1.5 рдЕрдкрд╡рд░्рддрдиांрдХ рдХी рдХांрдЪ рдХी рдк्рд▓ेрдЯ рдоें рдк्рд░рд╡ेрд╢ рдХрд░рддा рд╣ै। рдХांрдЪ рдоें рдк्рд░рдХाрд╢ рдХी рдЪाрд▓ рдХ्рдпा рд╣ोрдЧी ? (рд╡ाрдпु рдоें рдк्рд░рдХाрд╢ рдХी рдЪाрд▓ = 3×108 ms-1)


рдЙрдд्рддрд░ - (рдХ) рджूрд░ рджृрд╖्рдЯि рджोрд╖ - рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рдХे рджोрд╖ рдоें рд╡्рдпрдХ्рддि рджूрд░ рдХी рд╡рд╕्рддुрдУं рдХो рддो рд╕्рдкрд╖्рдЯ рджेрдЦ рдкाрддा рд╣ै  рдкрд░ंрддु рдиिрдХрдЯ рд░рдЦी рд╡рд╕्рддुрдУं рдХो рд╕्рдкрд╖्рдЯ рдирд╣ीं рджेрдЦ рдкाрддा рд╣ै। рдиिрдХрдЯ рд░рдЦी рд╡рд╕्рддु рдХा рдк्рд░рддिрдмिंрдм рд░ेрдЯिрдиा рдкрд░ рди рдмрдирдХрд░ рдЙрд╕рдХे рдкीрдЫे рдмрдирддा рд╣ै। 

             рдЗрд╕ рджोрд╖ рдХे рдиिрд╡ाрд░рдг рдХे рд▓िрдП рд╡्рдпрдХ्рддि рдХो рдЙрдЪिрдд рдХ्рд╖рдорддा рдХे рдЙрдд्рддрд▓ рд▓ेंрд╕ рдХा рдк्рд░рдпोрдЧ рдХрд░рдиा рдЪाрд╣िрдП।

(рдЦ) рд╡ाрдпु рдоें рдк्рд░рдХाрд╢ рдХी рдЪाрд▓ = 3×108 ms-1

рдХांрдЪ рдХे рдЕрдкрд╡рд░्рддрдиांрдХ = 1.5

рдХांрдЪ рдоें рдк्рд░рдХाрд╢ рдХी рдЪाрд▓= 3×108/ 1.5 = 2×109 ms-1




рдк्рд░рд╢्рди 30 - (рдХ) рдЪिрдкрдХो рдЖंрджोрд▓рди рдХ्рдпा рд╣ै ? рд╣рдоें рд╡рдиों рдХा рд╕ंрд░рдХ्рд╖рдг рдХ्рдпों рдХрд░рдиा рдЪाрд╣िрдП ?

(рдЦ) рдКрд░्рдЬा рдХे рдЕрдирд╡ीрдХрд░рдгीрдп рд╕्рд░ोрдд рддрдеा рдирд╡ीрдХрд░рдгीрдп рд╕्рд░ोрдд рдХो рдЙрджाрд╣рд░рдг рджेрдХрд░ рд╕рдордЭाрдЗрдпे।

рдЙрдд्рддрд░ - (рдХ) рдпрд╣ рдЖंрджोрд▓рди рдЙрдд्рддрд░ाрдЦंрдб рдХे рдЧреЭрд╡ाрд▓ рдХे рд░ेрдиी рдиाрдордХ рдЧाँрд╡ рдоे 1970 рдХे рдк्рд░ाрд░ंрднिрдХ рджрд╢рдХ рдоें рд╣ुрдЖ рдеा। рдпрд╣ рд╡िрд╡ाрдж рд▓рдХреЬी рдХे рдаेрдХेрджाрд░ рдФрд░ рд╕्рдеाрдиीрдп рд▓ोрдЧों рдХे рдмीрдЪ рд╣ुрдЖ। рдПрдХ рдиिрд╢्рдЪिрдд рджिрди рдаेрдХेрджाрд░ рдХे рдЖрджрдоी рд╡ृрдХ्рд╖ рдХाрдЯрдиे рдХे рд▓िрдП рдЖрдпे рдЬрдмрдХि рд╡рд╣ां рдХे рдиिрд╡ाрд╕ी рдкुрд░ुрд╖ рд╡рд╣ां рдирд╣ीं рдеे। рдмिрдиा рдХिрд╕ी рдбрд░ рдХे рд╡ाрд╣рди рдХी рдорд╣िрд▓ाрдПं рдкेреЬों рд╕े рдЪिрдкрдХ рдЧрдпी рдФрд░ рдкेреЬों рдХो рдХाрдЯрдиे рд╕े рд░ोрдХ рджिрдпा। 

рдпрджि рд╡рдиों рдХो рдХाрдЯ рдХрд░ рд╕ाрдл рдХрд░ рджिрдпा рдЬाрдПрдЧा рддो рдкрд░्рдпाрд╡рд░рдг рдХा рд╕ंрддुрд▓рди рдмिрдЧреЬ рдЬाрдПрдЧा। рд╡рд░्рд╖ा рдХा рд╕рдордп рдмрджрд▓ рдЬाрдпेрдЧा, рдмाреЭ рдЖрдиे, рднूрдХंрдк, рдк्рд░ाрдХृрддिрдХ рдЖрдкрджाрдПं рдЖрдиा рдпे рд╕рдм рд╕ाрдоाрди्рдп рдмाрдд рд╣ो рдЬाрдПрдЧी। рднूрд╕्рдЦрд▓рди рдмреЭ рдЬाрдПрдЧा । рдЗрд╕рд╕े рдЕрдкрд░ рдЬрди рдзрди рдХी рд╣ाрдиि рд╣ोрдЧी। рдЗрд╕рд▓िрдП рд╣рдоें рд╡ृрдХ्рд╖ों рдХो рд▓рдЧाрдХрд░ рд╡рдиों рдХो рдмреЭाрдиा рдЪाрд╣िрдП।


(рдЦ) рдпрджि рдХोрдИ рдКрд░्рдЬा рд╕्рд░ोрдд рдПрдХ рдмाрд░ рдЕрдкрдиी рдКрд░्рдЬा рдХो рджेрдиे рдХे рдкрд╢्рдЪाрдд рдкुрдиः рдКрд░्рдЬा рджेрдиे рдХी рд╕्рдеिрддि рдоें  рдЖ рд╕рдХрддा рд╣ै рддो рдРрд╕े рд╕्рд░ोрддों рдХो рдКрд░्рдЬा рдХे рдирд╡ीрдХрд░рдгीрдп рд╕्рд░ोрдд рдХрд╣рддे рд╣ैं। 

рдЬैрд╕े - рдЬैрд╡ рдоाрдд्рд░ा,рдЬрд▓ рд╡िрдж्рдпुрдд, рдкрд╡рди рдКрд░्рдЬा, рд╕ौрд░ рдКрд░्рдЬा рдЖрджि।

         рдпрджि рдХोрдИ рд╕्рд░ोрдд рдЕрдкрдиी рд╕рдо्рдкूрд░्рдг рдКрд░्рдЬा рдХे рдЙрдкрднोрдЧ рдХे рдкрд╢्рдЪाрдд рдкुрдиः рдКрд░्рдЬा рджेрдиे рдХी рд╕्рдеिрддि рдоें рдирд╣ीं рдЖ рд╕рдХрддा рд╣ै рддो рдРрд╕े рд╕्рд░ोрддों рдХो рдКрд░्рдЬा рдХे рдЕрдирд╡ीрдХрд░рдгीрдп рд╕्рд░ोрдд рдХрд╣рддे рд╣ैं। 

рдЬैрд╕े - рдЬीрд╡рд╢्рдоी рдИंрдзрди рдЖрджि।




Click here for solved paper science 2020


Comments

Post a Comment

Popular posts from this blog

Ice cream after dinner: messing with health

рд╕ूрдХ्рд╖्рдорджрд░्рд╢ी (Microscope)

рд░ाрдо рдирд╡рдоी 2025: рд╢्рд░ीрд░ाрдо рдХे рдЬрди्рдоोрдд्рд╕рд╡ рдХा рдкाрд╡рди рдкрд░्рд╡